พฤติกรรมที่ผันแปรตามคนรอบตัว สำหรับบางคนมันสำคัญมากพอในการ ‘รักษาความสัมพันธ์’ 

Chameleon Effect พฤติกรรมเลียนแบบคนใกล้ตัว เรื่องปกติที่บางคนโอเค บางคนอึดอัด

ใครเคยเป็นบ้าง เวลาอยู่กับใครนานๆ มักติดคำพูด นิสัย หรือพฤติกรรมของคนใกล้ตัวมาใช้กับตัวเองทั้งแบบรู้ตัว และไม่รู้ตัว ตอนอยู่บ้านคนเดียวเราอาจดูเป็นคนนิ่งๆ แต่พอเข้าสังคมเราอาจเป็นคนจอยๆ เรียกคนอื่นว่า “แม่!” เพราะทุกคนพูดคำนี้จนติดปาก แม้กระทั่งพบปะเพื่อนก๊วนเดียวกันเราอาจรับบทเครื่องด่า เพื่อให้รู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของวงสนทนา ตัดภาพมาตอนอยู่กับแฟนเราอาจไม่พูดคำหยาบเลยสักคำ เพราะชินกับการพูดคะขา เสียงสองสามสี่เพื่อกระชับรักที่อีกฝ่ายชอบพูดกับเราไปแล้ว พฤติกรรมที่ผันแปรไปตามคนรอบตัวในชีวิต สำหรับบางคนมันสำคัญมากพอในการ ‘รักษาความสัมพันธ์’ ซึ่งหากไม่ได้ใช้เพื่อทำร้ายใคร แม้กระทั่งฝืนตัวเองเพื่อทำสิ่งนั้น การเป็น ‘กิ้งก่าเปลี่ยนสี’ ก็ใช่ว่าจะผิดอะไร และสิ่งนี้ในทางจิตวิทยาเรียกว่า Chameleon Effect Chameleon Effect ชื่อก็บอกอยู่แล้วว่าหยิบมาจากพฤติกรรมของกิ้งก่าที่เปลี่ยนผิวหนังให้กลมกลืนไปกับสภาพแวดล้อมต่างๆ ซึ่งในที่นี้หมายถึง การที่คนเราเลียนแบบกิริยาท่าทาง หรือการแสดงออกทางสีหน้า ที่เราติดมาจากคนที่มีปฏิสัมพันธ์ด้วยบ่อยๆ และสามารถทำให้บางคนเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมจากจิตใต้สำนึก หรืออาจเลียนแบบไปโดยไม่รู้ตัว เพื่อให้เข้ากับพฤติกรรมของผู้คนในแวดวงสังคมที่ใกล้ชิด หรือแม้แต่คนแปลกหน้า แล้วก็ใช่ว่าจะเป็นผลร้ายอะไร เพราะนักจิตวิทยาสองคนที่สำรวจพฤติกรรมการเลียนแบบดังกล่าวอย่าง ทันย่า ชาร์ตแรนด์ (Tanya Chartrand) และจอห์น บาร์ก (John Bargh) กล่าวเป็นเสียงเดียวกันว่า Chameleon Effect มีผลดีต่อการสร้างปฏิสัมพันธ์ทางสังคมของมนุษย์ และคนที่ต้นทุนเดิมมีความเห็นอกเห็นใจมากๆ มักจะเลียนแบบคนอื่นมากกว่าคนที่ไม่ค่อยเห็นอกเห็นใจคนอื่น ว่ากันง่ายๆ คือ เราพยายามปรับตัว (แม้จะไม่รู้ตัวเลย) ให้อีกฝ่ายสบายใจที่ได้คุยกับเรานั่นแหละ ประโยชน์ของการเลียนแบบพฤติกรรมคนรอบข้าง จะทำให้เรารู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของสังคม หรือความสัมพันธ์ ไม่โดดเดี่ยว ไม่แปลกแยก และง่ายต่อการใช้ชีวิตในบทบาทต่างๆ ที่ทำให้เราสนิทกับอีกฝ่ายมากขึ้นไปเอง เช่นในบริบทเพื่อนสนิทที่รู้ไส้รู้พุงกันหมดแล้ว การที่มองตาก็รู้ว่าคิดอะไรอยู่ เหมือนมีกระแสจิตส่งถึงกัน ขำออกมาพร้อมกันแม้จะยังไม่ได้ถามว่าขำเรื่องอะไร ล้วนมาจากการที่เราสังเกตท่าทางของอีกฝ่าย จนเก็บมาเป็นนิสัยลึกๆ ของเราไป ซึ่งถือเป็นการกระชับความสัมพันธ์อีกแบบได้ ในความสัมพันธ์โรแมนติกก็มีเหมือนกัน งานวิจัย Love and Imitation: Facial Mimicry and Relationship Satisfaction in Younger and Older Couples จากวารสาร Gerontology: Series B สำรวจตัวอย่างคู่รักวัยรุ่น 37 คู่ และคู่รักอายุมาก 41 คู่ พบว่า คู่รักวัยรุ่นมักจะเลียนแบบพฤติกรรมกันและกันมากกว่าคู่รักอายุมาก แม้การเลียนแบบนั้นจะไม่ได้เชื่อมโยงกับความใกล้ชิด หรือวัดความสนิทแต่อย่างใด แต่พฤติกรรมเลียนแบบนี้เชื่อมโยงกับความสัมพันธ์เชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญ และยังเชื่อมโยงกับความพึงพอใจในความสัมพันธ์ของคู่รักวัยรุ่น แบบที่คู่รักอายุมากไม่มี “การมีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ที่คุณอยู่ นับเป็นแนวทางที่ใช้ได้จริงในการใช้ชีวิต” แมรี่ สปิลเลน (Mary Spillane) นักจิตวิทยาคลินิกกล่าวกับ Refinery29 เธอยังย้ำอีกว่า “การมีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ และความจำเป็นต้องทำตามสิ่งต่างๆ ตามสถานการณ์ได้ นั่นหมายความว่า คุณก็ดูจะประสบความสำเร็จไปอีกขั้นนะ” แต่อย่างที่เรากล่าวไปตั้งแต่ต้นว่า ถ้าการเลียนแบบนั้นไม่ได้เกิดจากธรรมชาติที่เราซึมซับมา หรือการทำตามนั้นเกิดจากการที่เราฝืนเต็มทน เพราะแค่กลัวว่าจะเป็นแกะดำของสังคม ยิ่งกับคนที่จงใจเปลี่ยนสีไปมา เพื่อหาผลประโยชน์จากการได้เปรียบอะไรบางอย่าง นั่นแสดงว่ามันอาจเป็นสิ่งที่ผิด และคุณอาจจะกำลังเดินผิดทาง “ถ้าคุณอยู่ในห้องกับคนที่ต่างกัน 10 คน และคุณก็พยายามจะปรับเปลี่ยนตัวเองให้เข้ากับทุกๆ คนที่ต่างกัน มันเป็นสิ่งที่แทบเป็นไปไม่ได้ และคร่ำเครียด บางครั้งมันก็นำไปสู่พฤติกรรมในทางที่ไม่ได้เข้ากับพวกเขาอยู่ดี และคุณก็อาจจะรู้สึกผิดกับตัวเอง (เมื่อทำไม่ได้)” สปิลเลน กล่าว หรือแม้แต่การที่เราไปเลียนแบบพฤติกรรมใครสักคน ก็ไม่ได้คอนเฟิร์มว่าทุกคนจะรู้สึกสนิทกับเราเพิ่มขึ้น เพราะคิดว่าเป็นคนเหมือนๆ กัน เพราะในบางคนก็รู้สึกไม่ชอบให้ใครมาทำตาม และอึดอัดเวลาที่อีกคนอยู่ดีๆ ก็พูดจาแบบเดียวกัน ทำท่าทางแบบเดียวกัน ยกตัวอย่างงานวิจัย The Reverse Chameleon Effect: Negative Social Consequences of Anatomical Mimicry จากอเมริกา ที่ให้กลุ่มตัวอย่างมีปฏิสัมพันธ์กับมนุษย์ดิจิทัล (digital human) ซึ่งตัวมนุษย์ดิจิทัลจะถูกตั้งค่าให้เลียนแบบพฤติกรรมของผู้เข้าร่วม ผลปรากฏว่า ผู้เข้าร่วมที่ถูกเลียนแบบมีปฏิกิริยาเชิงลบต่อตัวมนุษย์ดิจิทัลมากกว่าผู้ที่ไม่ได้ถูกเลียนแบบ ซึ่งเราก็สามารถคาดการณ์ได้ว่า คนที่ถูกเลียนแบบอาจจะรู้สึกแย่ หรือมองเราในแง่ลบไปเลยก็ได้ แม้เราจะไม่ได้ตั้งใจเลียนแบบก็ตาม นี่เป็นดาบสองคมของการเป็นกิ้งก่าเปลี่ยนสี เพราะส่วนหนึ่งการเลียนแบบพฤติกรรม ไม่ว่าจะเลียนแบบโดยรู้ตัว หรือไม่รู้ตัว ก็ทำให้เรารู้สึกสนิทกับอีกฝ่ายมากขึ้น และมีสกิลการปรับตัวที่ดีขึ้นตามไปด้วย ขณะเดียวกัน หากอีกฝ่ายดูจะไม่ชอบใจ หรือเราไปฝืนทำตามจนอึดอัด แม้กระทั่งทำเพื่อหวังร้ายต่ออีกฝ่าย บางทีเราก็อาจจะต้องเบรกพฤติกรรมดังกล่าวไว้เท่านั้น และกลับมาเป็นตัวของตัวเอง ก่อนความสัมพันธ์จะพังลง อ้างอิง: <a href="https://academic.oup.com/psychsocgerontology/article-abstract/77/7/1210/6398507?redirectedFrom=fulltext" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://academic.oup.com/psychsocgerontology/article-abstract/77/7/1210/6398507?redirectedFrom=fulltext</a>&nbsp; <a href="https://www.refinery29.com/en-gb/chameleon-effect" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://www.refinery29.com/en-gb/chameleon-effect </a> <a href="https://www.verywellmind.com/what-is-the-chameleon-effect-5114522#:~:text=If%20you%20live%20or%20interact,long%20time%2C%20or%20best%20friends" rel="noopener noreferrer noopener noreferrer" target="_blank">https://www.verywellmind.com/what-is-the-chameleon-effect-5114522#:~:text=If%20you%20live%20or%20interact,long%20time%2C%20or%20best%20friends</a>.&nbsp;

หมาโกลเด้นรีทรีฟเวอร์หลายตัว ถูกฝึกและได้รับการรับรองให้เป็น ‘สุนัขบำบัด’ ที่ทำงานควบคู่กับเจ้าของและนักบำบัด เพื่อปลอบประโลมใจผู้คนที่กำลังอยู่ในช่วงเวลาที่ยากลำบากต่างๆ

ต้าวโกลเด้นรีทรีฟเวอร์ กับบทบาท ‘สุนัขบำบัด’ ผู้เยียวยา เติมรอยยิ้ม และปลอบประโลมใจผู้คนให้ผ่านพ้นทุกความเจ็บปวดไปได้

ไม่เพียงเป็นความสงสัยของเราเอง แต่แทบทุกครั้งที่มีการหยิบยกเรื่อง ‘Romantic Love’ มาพูดถึงในทางจิตวิทยา แม้แต่ตัวนักจิตวิทยาเองยังบอกเลยว่าเป็นเรื่องยากที่จะอธิบายให้แน่ชัดว่าจริงๆ แล้วสิ่งที่เรียกว่าความรักแบบโรแมนติกที่ว่านี้คืออะไร เพราะมันสามารถมีทั้งความปรารถนาทางเพศ และการดึงดูดทางอารมณ์ ปนจินตนาการแฟนตาซีเข้ามาเป็นส่วนผสมได้เหมือนกัน 

จะเดตอย่างไรถ้ายังติดภาพ ‘Romantic Fantasy’ ที่ทำให้ทัศนคติเรื่องความรักและความสัมพันธ์สวยงามเกินจริง 

BDMS Wellness Clinic ศูนย์ดูแลสุขภาพเชิงป้องกัน จับมือโรงพยาบาลมะเร็งกรุงเทพ วัฒโนสถ จัดงาน “Voice of Care for Breast Cancer ‘เสียง’ จากความใส่ใจ เพื่อผู้ป่วยมะเร็งเต้านม” เดินหน้าสร้างความตระหนักรู้เรื่องการเกิดโรคมะเร็งเต้านมในผู้หญิง

“เสียง” จากความใส่ใจ เพื่อผู้ป่วยมะเร็งเต้านม BDMS Wellness Clinic จับมือรพ. มะเร็งกรุงเทพ วัฒโนสถ ส่งมอบการดูแลแบบองค์รวมผ่านโปรแกรม Breast Cancer Healing

MOVIN’ON

CULTURE

SELF

STYLE

CONVERSATION

VDO

PR-NEWS

Mind

Chameleon Effect พฤติกรรมเลียนแบบคนใกล้ตัว เรื่องปกติที่บางคนโอเค บางคนอึดอัด

แชร์บทความนี้

แชร์บทความนี้

Author

PATCHSITA PAIBULSIRI

RELATED

HOT TOPICS