ในยุคนี้การ Stereotype หรือการเหมารวมก็ยังคงเป็นปัญหาให้คนได้ถกเถียงกันอยู่เนืองๆ 
อย่างกรณีของติ๊กต่อกเกอร์คนหนึ่งที่เล่าเรื่องทำนองว่า “ชายไทยหาแฟนฝรั่งไม่ค่อยได้ เพราะที่ต่างประเทศ ชายไทยไม่ผ่านมาตรฐาน” หรือกรณีของดาราชายท่านหนึ่งที่บอกว่า “ผู้หญิงไทยขี้นินทา” จนเกิดเป็นดราม่าเบาๆ ในช่วงที่ผ่านมา

“หญิงไทย” “ชายไทย” “เด็กแว้น” “ทรงซ้อ” “คนอีฯ” “คนเขมร” ฯลฯ ก็ล้วนแต่เป็นอย่างที่ว่า? ชวนอ่านเรื่องการ Stereotype ในแง่มุมจิตวิทยา เมื่อเรายังคงเหมารวมกันเพียงเพราะมัน ‘ง่ายดี’
ความเท่าเทียมจริงๆ จึงอาจยังมาไม่ถึง 

ในยุคนี้การ Stereotype หรือการเหมารวมก็ยังคงเป็นปัญหาให้คนได้ถกเถียงกันอยู่เนืองๆ&nbsp;อย่างกรณีของติ๊กต่อกเกอร์คนหนึ่งที่เล่าเรื่องทำนองว่า “ชายไทยหาแฟนฝรั่งไม่ค่อยได้ เพราะที่ต่างประเทศ ชายไทยไม่ผ่านมาตรฐาน” หรือกรณีของดาราชายท่านหนึ่งที่บอกว่า “ผู้หญิงไทยขี้นินทา” จนเกิดเป็นดราม่าเบาๆ ในช่วงที่ผ่านมาไม่เพียงเท่านั้น เรายังอยู่กับคำเหมารวมต่างๆ อีกมากมายที่หลายครั้งก็มักมากับความหมายเชิงลบ อย่าง “ชายแท้” “พวกตุ๊ด” “เด็กช่าง” “เด็กแว้น” “ทรงซ้อ” “คนอีสาน” “คนใต้” “คนเขมร” ฯลฯ เพราะเมื่อเราสังเกตเห็นพฤติกรรมโดดเด่นบางอย่างจากคนในกลุ่มหนึ่งก็มักจะเผลอเหมาเอาว่าคนที่เข้าข่ายหรืออยู่ในกลุ่มนี้ทั้งหมดจะต้องเป็นอย่างนั้นด้วย และเมื่อเกิดการสื่อสารทำนองนี้ออกไป แน่นอนว่าต้องมีคนที่รู้สึกว่ากำลังถูกกล่าวหาและไม่โอเคอย่างแรง จนเกิดเป็นดราม่าแบบที่ติดแท็ก not all ในใจก็ไม่ช่วยอะไร เพราะมันคือการส่งต่อความเข้าใจผิดๆ ซึ่งไม่เป็นผลดีกับใครเลยในท้ายที่สุด&nbsp;นี่ไม่ใช่แค่เรื่องน่ารำคาญในอินเทอร์เน็ต Stereotype เป็นเรื่องที่เราต้องทำความเข้าใจกันเรื่อยๆ โอกาสนี้เราจึงอยากชวนมาอ่านเรื่องนี้กันอีกครั้งปัจจัยหนึ่งที่ทำให้มนุษย์มักเลือกการคิดแบบ Stereotype ก็เพราะมัน ‘ง่ายดี’ เหมือนเป็นกลไกอัตโนมัติที่ช่วยให้เราจำแนกและตอบสนองต่อสิ่งต่างๆ ได้อย่างรวดเร็ว จากความเชื่อและประสบการณ์ที่เราเคยได้รับมาก่อน โดยไม่ต้องเสียเวลานั่งวิเคราะห์ จำแนกแยกแยะรายละเอียดของแต่ละสิ่ง แต่ละบุคคล การคิดแบบ Stereotype จึงเหมือนเกิดมาเพื่อช่วยลดความซับซ้อน ลดกระบวนการการคิดเหล่านั้นให้สั้นลง ราวกับเป็นการจัดระเบียบให้ทุกอย่าง ‘ดูเหมือน’ ง่ายขึ้น&nbsp;แต่ในทางจิตวิทยา ปัญหาของการ Stereotype ก็คือการที่ความเชื่อของเรานั้นมันดันไปผสมรวมกับ ‘ความลำเอียง’ (Bias) แบบที่แทบจะเเยกกันไม่ออก และนั่นทำให้ใครก็ตามที่สรุป ทึกทัก หรือตัดสินอะไรด้วยการ Stereotype ไปแล้ว ก็เป็นเรื่องยากที่จะกลับมามองสิ่งสิ่งนั้น หรือคนคนนั้น บนพื้นฐานของความเป็นจริงได้ ซึ่งนี่แหละเป็นข้อเสียของการคิดแบบ Stereotype เพราะอาจทำให้เรามองข้าม ไม่เห็นความสำคัญ หรือแม้แต่เพิกเฉยต่อรายละเอียดและความแตกต่างกันของสิ่งต่างๆ และก่อให้เกิดการมองอะไรแบบเหมารวมไปหมด (Over-generalizations) ได้มีงานวิจัยหลายชิ้นที่พบว่า การคิดแบบ Stereotype กระทบต่อคนเราในหลากหลายแง่ สิ่งหนึ่งคือการที่มันสร้าง ‘Cognitive Bias’ หรือรูปแบบความจริงที่เราเชื่อขึ้นมา พูดง่ายๆ ก็คือความคิดความเชื่ออะไรก็ตามที่เราเข้าข้างตัวเองไปเรียบร้อยแล้วว่า ‘มันใช่ มันใช่แน่ๆ’ &nbsp;แม้ว่าอาจจะไม่ได้ตรงกับความเป็นจริงเลยด้วยซ้ำ &nbsp;ไม่เพียงเเค่ส่งผลในระดับปัจเจกบุคคล ความอันตรายของการคิดแบบ Stereotype ยังส่งผลในทางสังคมที่ทำให้การปฏิสัมพันธ์ต่อผู้ที่อยู่ร่วมกันนั้นมีปัญหา เนื่องจากมันได้สร้างทัศนคติในแง่ลบอย่างความลำเอียง อคติ และการแบ่งแยกขึ้นมาอีกด้วย&nbsp;ตัวอย่างของการ Stereotype ที่ถูกอ้างอิงถึงมากที่สุดครั้งหนึ่ง คืองานวิจัยในปี 1993 โดย Katz and Braly ซึ่งได้ทำการทดลองกับนักศึกษามหาวิทยาลัยพรินซ์ตันในสหรัฐฯ กลุ่มหนึ่งว่าด้วยเรื่องทัศนคติที่พวกเขามีต่อความแตกต่างหลากหลายของเชื้อชาติ วัฒนธรรม&nbsp;งานวิจัยครั้งนั้นพบว่า นักศึกษาส่วนใหญ่ในขณะนั้นซึ่งมีสัดส่วนเป็นชาวอเมริกันผิวขาวมากกว่าชนชาติอื่นๆ พวกเขามีความคิดแบบ Stereotype ในด้านลบต่อคนที่เชื้อชาติต่างจากตัวเองอย่างชัดเจน โดยคิดตรงกันว่ากลุ่มคนที่มีเชื้อชาติยิวจะต้องเป็นพวกคนฉลาด ขี้เหนียว ส่วนพวกชาวญี่ปุ่นก็ฉลาดเหมือนกันแต่เจ้าเล่ห์กว่า ส่วนคนผิวดำมักเป็นคนขี้เกียจ เลื่อนลอย ปล่อยชีวิตไปตามยถากรรม ขณะที่ชาวอเมริกันผิวขาวนั้นเป็นคนขยันและฉลาดปราดเปรื่อง&nbsp;แน่นอนว่านี่คืองานวิจัยที่ทั้งทำให้เกิด Controversy อย่างมาก แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้อีกเหมือนกันว่ามันได้ชี้ให้เห็นว่าอิทธิพลของการ Stereotype ที่นำมาซึ่งความคิดอคติ ลำเอียง และการแบ่งแยก ‘พวกเขา พวกเรา’ จากวัฒนธรรมหรือชาติพันธุ์ที่ไม่เหมือนกันกับเรานั้นเป็นเรื่องอันตรายเพียงใดนอกจากนั้นแล้ว การคิดแบบ Stereotype ยังส่งผลต่อพฤติกรรมและการตัดสินใจของมนุษย์ไม่น้อย เมื่อเราจับใครสักคนลงบล็อกใดบล็อกหนึ่งตามความคิดความเชื่อของเรา มันได้สร้าง Perception และทัศนคติที่ส่งผลถึงพฤติกรรมของเราที่จะมีต่อคนคนนั้น พร้อมๆ กับเปลี่ยนวิธีที่เราจะ ‘สื่อสาร’ ไปโดยปริยาย ตั้งแต่วิธีที่เรา React ไปจนถึงส่งผลต่อการตัดสินใจที่อาจปนความรู้สึกอคติ นำมาสู่การทรีตกันด้วยความไม่แฟร์ ไม่เท่าเทียม และเกิดการเลือกปฏิบัติต่อคนคนนั้นได้ในที่สุด&nbsp;อย่างไรก็ตาม บทความหนึ่งบนเว็บไซต์ Simplypsychology ได้แนะนำหนทางที่เราจะสามารถฝึกไม่ให้เป็นคนคิดแบบ Stereotype อัตโนมัติอยู่บ้างเหมือนกัน ด้วยการลองชาเลนจ์ตัวเองให้คิดแบบ Critical Thinking มากขึ้น ลองฝึกตั้งคำถามว่าสิ่งสิ่งนั้น หรือคนคนนั้น อาจเป็นหรือไม่ได้เป็นแบบที่เราคิดก็ได้ ด้วยเหตุผลอะไรบ้าง วิธีนี้จะเป็นการช่วยให้เราหาความเป็นไปได้ในแง่มุมอื่นของสิ่งต่างๆ ส่วนหนึ่งเพื่อช่วยให้สมองได้ฝึกทำงานยากขึ้นบ้าง ไม่ใช่ง่ายเกินไปนักแบบอะไรๆ ก็สรุปเอาง่ายๆ และยังป้องกันการคิดแบบเหมารวมที่จะเกิดขึ้น&nbsp;อีกหนทางหนึ่งที่พอจะช่วยให้เราไม่เป็นคน Stereotype คนอื่น ก็คือการฝึกมี ‘Empathy’ มองคนอื่นด้วยความเห็นอกเห็นใจ เข้าใจ และเปิดใจ เพื่อลด Cognitive Bias ไม่ให้เกิดการเข้าข้างความคิดความเชื่อของตัวเองมากจนเกินไป แต่เปลี่ยนมามองสิ่งรอบตัวด้วยความเป็นกลางและความเป็นจริงมากขึ้น สิ่งเหล่านี้น่าจะเป็นตัวช่วยให้สังคมลดอคติ ลดความรู้สึกแบ่งแยก ลดการเลือกปฏิบัติ รวมถึงการด่วนสรุปตัดสินแบบ ‘มักง่าย’ เกินไป อันเกิดจากอิทธิพลของความคิดแบบ Stereotype ได้เหมือนกัน&nbsp;อ้างอิง<a href="https://www.britannica.com/topic/stereotype-social" rel="noopener noreferrer" target="_blank">https://www.britannica.com/topic/stereotype-social</a><a href="https://www.simplypsychology.org/katz-braly.html" rel="noopener noreferrer noopener noreferrer" target="_blank">https://www.simplypsychology.org/katz-braly.html</a><a href="https://www.psychologytoday.com/us/blog/aligning-minds/202305/how-stereotypes-impact-our-social-interactions" rel="noopener noreferrer noopener noreferrer noopener noreferrer" target="_blank">https://www.psychologytoday.com/us/blog/aligning-minds/202305/how-stereotypes-impact-our-social-interactions</a><a href="https://www.nature.com/articles/palcomms201786" rel="noopener noreferrer noopener noreferrer noopener noreferrer noopener noreferrer" target="_blank">https://www.nature.com/articles/palcomms201786</a>

หนึ่งในนโยบายหาเสียงของคามาลา แฮร์ริส (Kamala Harris) คือ การคุ้มครองสิทธิในการทำแท้งอย่างถูกกฎหมาย ขณะที่ทรัมป์นั้นชัดเจนว่าไม่เห็นด้วยกับนโยบายเช่นนี้

Kamala Harris กับจุดยืนที่ชัดเจนเรื่องการคุ้มครองสิทธิในการทำแท้งอย่างถูกกฎหมาย

ลูกหลายคนถูกผู้ให้กำเนิดคุกคามทางเพศ หรือหนักจนถึงขั้น ‘ข่มขืน’ มีให้เห็นกันแทบทุกเดือน และปฏิเสธไม่ได้อีกว่า เหยื่อจากข่าวดังกล่าว หลายครั้งก็มักจะเป็น ‘ลูกสาว’ ที่ถูกข่มขืนโดยผู้ชายในบ้าน

จากหลายข่าวในไทย จนถึงเคส Alice Munro เมื่อแม่ไม่อาจปกป้องลูกจากการถูกพ่อข่มขืน ด้วยสาเหตุใหญ่คือ ‘ไม่เชื่อ’ หรือ ‘ไม่ได้รับฟัง’

เกาหลีใต้เป็นประเทศที่มีอัตราการฆ่าตัวตายสูงที่สุดในโลก และสมาชิกสภากรุงโซล ได้เขียนวิเคราะห์ผ่านข่าวประชาสัมพันธ์ของสภากรุงโซล ถึงสาเหตุการฆ่าตัวตายของผู้ชาย ว่าสาเหตุหนึ่งนั้นเป็นเพราะ ‘ผู้หญิง’

MOVIN’ON

CULTURE

SELF

STYLE

CONVERSATION

VDO

Thoughts

แชร์บทความนี้

แชร์บทความนี้

Author

NUT LELAPUTRA

RELATED

HOT TOPICS