ความฟินจากการ ‘ดูช่องกิน’ บนยูทูบ คลายเหงา กินข้าวอร่อย หรือกระทั่งอิ่มทิพย์! ที่ตอบได้ทั้งทางวิทยาศาสตร์ และจิตวิทยา

คอนเทนต์ ‘กินข้าว’ ของเหล่ายูทูบเบอร์ อินฟลูฯ ไม่ได้มีประโยชน์แค่ดูเอาเพลินเฉยๆ เพราะวิทยาศาสตร์ และจิตวิทยาการ ‘ดูคนอื่นกินข้าว’ แสนอร่อย สามารถเป็นเพื่อนคลายเหงาให้คนที่กินข้าวคนเดียวรู้สึกเหมือนมีเพื่อนมานั่งกินด้วย บางคนดูเล่นๆ ระหว่างวันความเจริญอาหารก็อาจพุ่งสูงปรี๊ด กินข้าวอร่อยกว่าเดิม หรือในยามค่ำคืนก่อนนอน สำหรับคนที่กำลังควบคุมน้ำหนักแต่หิวขั้นสุด การได้ดูคนอื่น ‘กินแทน’ ก็ช่วยให้รู้สึกดีขึ้นมาได้!

ไม่แปลกที่ช่องกินบนยูทูบถึงไม่มีวันตาย และเป็นที่นิยมล้นหลาม วันนี้เราจะมาอธิบายแต่ละเหตุผลที่ผู้คนชื่นชอบการดูคนอื่นกินซึ่งอธิบายได้เชิงวิทยาศาสตร์ และจิตวิทยาให้อ่านกันเป็นข้อๆ กันไปเลย

1. สมองคนเรา เป็นนักหิวตัวยง ที่ชอบวิเคราะห์ความอร่อย : ที่ช่องกินดึงดูดหลายคนให้ติดดูงอมแงม เพราะมันกระตุ้นระบบประสาทสัมผัสของเราได้ดีเหลือเกิน ราเชล เฮิร์ซ (Rachel Herz) นักประสาทวิทยาและผู้ช่วยศาสตราจารย์แห่ง Brown University Alpert Medical School ยกตัวอย่างการที่ผู้คนได้ฟังเสียงคนกินข้าวว่า “เสียงมีผลกระทบอย่างมาก และมีแง่มุมสำคัญอย่างยิ่ง เพราะคุณไม่ได้รับประสาทสัมผัสส่วนนี้จากประสบการณ์ของคุณเอง (ก็ได้)” ทำให้เวลาได้ยินคนเคี้ยวอาหาร เช่น วิดีโอ ASMR คนเลยรู้สึกผ่อนคลาย และกระตุ้นได้มากกว่าเดิม เมื่อคุณเห็นภาพพวกเขากำลังกินโชว์

พอเห็นคนกินต่อหน้าต่อตา สมองเรานั้นก็มีเซนส์ความตะกละอยู่ไม่ใช่น้อย เพราะ ชาร์ลส์ สเปนซ์ (Charles Spence) ศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาเชิงทดลองแห่งมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด ได้บอกไว้ว่า เมื่อเรามองคนกินอาหาร เลือดจะเริ่มไหลเวียนเข้าสู่สมองในอัตราที่น่าอัศจรรย์! เนื่องจาก “สมองเป็นอวัยวะที่กระหายเลือดมากที่สุด” ซึ่งจริงๆ ไม่เพียงแต่การดูวิดีโอคนกำลังกินอย่างอร่อยเท่านั้นที่จะกระตุ้นเรา แค่คุณอ่านหรือได้ยินชื่ออาหารสักอย่าง สมองจะเปิดเครื่องสแกนขึ้นมาทันที นั่นอาจทำให้คุณจินตนาการถึงกลิ่น และภาพของมัน

อาจพูดได้ว่าสมองเรานั้นเป็นนักวิเคราะห์ความอร่อย ผ่านมโนภาพในหัว และด้วยเหตุนี้ เมื่อเรากินอาหารไปพร้อมกับดูบางอย่างบนหน้าจอ สมองของเราจะ “ถูกจับความสนใจโดยภาพอาหารบนจอ และเราจะคาดเดาว่า อาหารเหล่านั้นจะให้พลังงานแค่ไหนกัน พวกเขาจะกินอย่างไรให้คุ้มค่า และสมองบางส่วนจะจำลองการกินอาหารบนหน้าจอเหล่านั้น ในเวลาเดียวกันกับที่เรากินอย่างอื่น” สเปนซ์กล่าว พูดง่ายๆ คือ เราอาจจะนึกรสชาติที่เขากิน และจินตนาการไปถึงตอนที่เรากินอาหารจานนั้นได้เหมือนกัน

2. แม้ไม่ได้กิน หรือกินตามไม่ได้ แต่สามารถพึงพอใจได้ผ่านการดู : อย่างที่บอกไปข้างต้นว่าสมองเราขี้มโนขนาดไหน และการขี้มโนนั้นก็มีข้อดีตามมาเหมือนกัน อย่างคนที่กำลังควบคุมน้ำหนักอยู่ แพ้อาหารอะไรสักอย่าง หรืออาจจะไม่สามารถตามไปกินตามได้เนื่องด้วยข้อจำกัดในชีวิตที่แตกต่างกัน แต่ในใจลึกๆ อยากลองกินสิ่งนั้นแทบขาดใจ การได้ดูคนอื่นกินแทน ก็อาจทำให้รู้สึกดีขึ้นมาได้ไม่มากก็น้อย

“ผู้คนตอบสนองความต้องการด้วยการดูผู้อื่น (ทำ) แทน” ดร. จอห์น เอฟ. เมอร์เรย์ (Dr. John F. Murray) นักจิตวิทยากล่าว เขาเสริมอีกว่า “ผู้ชมไม่จำเป็นต้องทำ แต่สามารถได้ประโยชน์จากการดูมัน ฉันคิดว่าทฤษฎีการเรียนรู้ทางสังคมจำนวนมากมันก็เกิดขึ้นจากที่นี่ เรามักจะเรียนรู้ เติบโต และค้นพบข้อผิดพลาด และเติมเต็มความต้องการจากการสังเกตผู้อื่น”

3. กินข้าวคนเดียวมันเหงา ดูคนอื่นกินอาจรู้สึกดีขึ้นได้ : แม้ปัจจุบันการทำอะไรคนเดียว ไปไหนมาไหนคนเดียว รวมถึงกินข้าวคนเดียว จะเป็นเรื่องปกติ ไม่ได้แปลกอะไร แต่ก็ต้องยอมรับว่ายังมีบางคนที่รู้สึกเหงาเวลาที่ต้องกินข้าวคนเดียวอยู่บ้าง อลิซ สไตรด์ (Alice Stride) โฆษกหญิงแคมเปญรณรงค์เพื่อยุติความเหงา หรือ Campaign to End Loneliness เห็นถึงประโยชน์ของการได้กินข้าวกับเพื่อนในจอว่า “มันอาจจะทำให้บางคนรู้สึกสบายใจขึ้นมากผ่านการดูคนอื่นเตรียมอาหาร และกินมัน โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หากพวกเขาอยู่คนเดียวเป็นเวลานาน”

เรื่องความเหงากับการกิน ก็มีหลายงานวิจัยมาเป็นเหตุผลสนับสนุนอยู่ เช่น การศึกษาที่ตีพิมพ์ในวารสารวิทยาศาสตร์ Culture, Medicine, and Psychiatry ซึ่งเปิดเผยว่าวิดีโอการกินโชว์หรือ Mukbang สามารถส่งผลทางจิตใจของผู้ชมได้ โดยนักวิทยาศาสตร์พบว่า มันสามารถลดความรู้สึกเหงาได้ เพราะการได้กินพร้อมๆ กับดูคนอื่นกินไปด้วย จะสร้างประสบการณ์ร่วมเหมือนคุณได้เป็นส่วนหนึ่งที่ได้ร่วมโต๊ะกับเขา

หรืออีกงานวิจัยของเกล็น ดอนนาร์ (Glen Donnar) จากมหาวิทยาลัย RMIT ในเมลเบิร์น ก็พบว่าการดูคนอื่นกินข้าวสามารถส่งเสริมความใกล้ชิดส่วนตัว และความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของสังคม ช่วยให้ผ่านพ้นความเหงา และความแปลกแยกสำหรับผู้ที่อยู่คนเดียว และแสวงหาเพื่อน หรือคู่กินดินเนอร์ด้วยกัน

เพราะสำหรับบางคนแล้ว การเข้าสังคมไม่เก่ง หรือชอบจะกินข้าวคนเดียวมากกว่าการกินกับคนอื่นในชีวิตจริง ก็ไม่ใช่เรื่องผิดอะไรเท่าไร การมีเพื่อนกินตามช่องยูทูบ จึงเป็นตรงกลางที่ช่วยบาลานซ์ความเหงานั้นได้สำหรับบางคนที่ไม่ได้อยากออกไปกินข้าวกับใคร

“แน่นอนว่าฉันสนับสนุนให้ผู้คนเข้าสังคม แต่ฉันคิดว่าหากผู้คนรู้สึกชอบจะดูคนอื่นเตรียมกับข้าว หรือกินอาหาร และสิ่งนั้นมันทำให้พวกเขารู้สึกพึงพอใจได้ ฉันว่ามันก็ไม่ได้เสียหายอะไร” เบ็น เอ็ดเวิร์ดส์ (Ben Edwards) ผู้เชี่ยวชาญด้านความมั่นใจในตนเองกล่าว และแสดงความกังวลเล็กน้อยว่า สุดท้ายการดูคนอื่นกินยังคงต้องอยู่บนพื้นฐานนิสัยที่ดีต่อสุขภาพด้วย

เพราะแน่นอน ข้อเสียที่หลายคนน่าจะรู้คือ การดูคนอื่นกินอาหารเยอะๆ มันยั่วน้ำลายและกระตุ้นความอยากอาหารของเราได้มากเหมือนกัน ซึ่งเวลาตบะแตกที เราอาจจะกินอาหารปริมาณมากเกินความจำเป็น หรือส่งผลเสียต่อสุขภาพเราได้ ดังนั้นระมัดระวังตรงนี้ไว้หน่อยหนึ่งก็ไม่เสียหาย

อ้างอิง:

https://www.foxbusiness.com/media/mukbang-a-growing-number-of-viewers-binge-on-binge-eating

https://link.springer.com/article/10.1007/s11469-019-00211-0

https://www.psychologytoday.com/intl/blog/the-asymmetric-brain/202210/why-do-some-people-enjoy-watching-other-people-eat

https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/19392397.2016.1272857?journalCode=rcel20 )

https://www.theguardian.com/food/shortcuts/2018/nov/05/mukbang-is-loneliness-behind-the-craze-for-watching-other-people-eating

https://www.thrillist.com/eat/nation/what-is-mukbang 

https://www.wired.co.uk/article/vicarious-eating#:~:text=This%20kind%20of%20vicarious%20eating,as%20well%2C%20or%20just%20watch.